Dr. Kaan Öztürk - Para karşılığı hızlı bilimsel yayın

Akademik yayınlarda parayı bastırana ekspres yol açılabilir mi? Bazı dergiler ek ücret karşılığı olağanüstü hızlı inceleme garantisi ve hızlı yayın imkânı sağlıyor.

Araştırmacıların ve yayınların sayılarının artmaya başladığı 1940′lardan beri kullanılan “peer review” sisteminde bilimsel dergilere gönderilen bütün çalışmalar yayınlanmadan önce iki veya daha fazla uzman (hakem) tarafından gözden geçirilir, hatalar ve eksikler olup olmadığına bakılır. Ancak son yıllarda yayın hacminin çok artmasından dolayı sistem şişiyor, en iyi dergilerin kendilerine gelen makaleleleri inceleyip yayınlamaları bazen bir yıl, bazen daha fazla sürebiliyor.

Bilim etiğinin temelinde yatan evrenselcilik ve hakkaniyet normları sayesinde, “peer review” sistemi herkese eşit davranır. Genellikle. Avustralyalı psikolog Alex Holcombe bu kuralı çiğneyen bazı dergiler keşfetti. Bu dergiler (ve daha kimbilir kaç tanesi) makale gönderen yazarlara, ek ücret karşılığında kısa bir zaman içinde hakem incelemesinden geçme garantisi sunuyor. Sözgelişi “Obesity Reviews” 1000$ karşılığı on iş günü içinde incelemeyi bitirme garantisi veriyor. “Journal of Medical Internet Research” ise 450$ karşılığında 15 günde inceleme, kabulden sonra bir ay içinde yayınlama garantisi veriyor. Bununla beraber, hiç bir dergi para karşılığı makaleyi kabul etme garantisi vermiyor tabii ki. >>>