Bilim ve Mühendislik Etiği İTÜ’de Tartışıldı

İstanbul Teknik Üniversitesi(İTÜ) ve Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) İstanbul Şubesi tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen "Bilim ve Mühendislik Etiği" ana temalı panel İTÜ'nün ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Elektrik-Elektronik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ömer Usta’nın açılışını yaptığı panele Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinden birçok araştırmacı, akademisyen ve öğrenci katıldı.

İTÜ Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Tayfun Akgül, Prof. Dr. Ayşe Erzan, Prof.Dr. Atilla Bir, Prof. Dr. Turan Öztürk ve EMO İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Karaçay’ın düzenleyici olduğu panelde “ Bilimde ve Teknolojide Haksız Rekabet”, “Bilimin İşlevi Karşısındaki Tehlikeler”, “Tıpta Etik”, “Mühendislik ve Etik”, “Bilişim Teknolojilerinde Etik” başlıklı konular ele alındı.

İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Erzan “Bilimde ve Teknolojide Güveni Kötüye Kullanma ve Haksız Rekabet” başlıklı konuşmasında “Bilim Etiği”nin dayandığı temellerden, yaşadığı toplumsal süreçlerden ve etik bilgi birikiminin tarihsel sürecinden bahsetti. Bilimde sahtecilik, tahrifat yapıldığını, çarpıtılmış istatistiklere, anketlere, ölçüm ve gözlemlere yer verildiğini söyledi. Meslektaşla kurulan ilişkilere de değinen Erzan, “Ticaret ahlakı neyi gerektiriyorsa, meslektaş ile kurulan ilişkide aynı doğrultuda olmalı. Hırsızlık, en açık ifade ile başkasının hakkını yemedir. Makalede ya da projede intihal, haksız rekabete yol açar.  Genel ahlak kurallarına aykırı fakat son zamanlarda mazur gösterilmeye çalışıldığını görüyoruz. Kimseye zararı yok safsatasından bir an önce kurtulunması gerekiyor. “ diye konuştu.

Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gürol Irzık ise konuşmasında toplumun bilime duyduğu güvenin ve bilim insanlarının toplumun gözünde sahip olduğu saygınlığın bilimin bu esasına yani “Bilim Etiği”ne borçlu olduğunu göstermeye çalıştı. Tüm dünyada bir yandan bilim etiğine duyulan ilgi artarken bir yandan da onu tehdit eden ciddi gelişmelerin yaşandığına dikkat çeken Prof. Dr. Irzık “Bu bir tür çelişki görülebilir ama bana öyle geliyor ki aslında son yıllarda bilim etiğine duyulan ilgi patlamasını, bilimin bu toplumsal örgütlenişinde ki muazzam dönüşümüne bilim üzerindeki olumsuz etkilere karşı bir tepki olarak yorumlamak mümkündür. Biz bunları niye 30-50 yıl evvel tartışmıyorduk da son yıllarda bilim etiği diye hop oturup hop kalkıyoruz; çünkü bir şeyler oluyor bir şeyler değişiyor, daha önce görmediğimiz türden gelişmelere şahit oluyoruz. Eğer öyleyse yani bu saptama doğruysa o zaman karşılaştığımız sorunu değil, yani bilim etiği önemli olan, bunun derslerini açalım, üniversitelerde etik kurulları oluşturalım. Fakat meselenin aynı zamanda daha geniş bir mesele olduğunu da gözden kaçırmayalım. En geniş manada nasıl bir dünyada, nasıl bir toplumda, nasıl bir bilim ve ne için bilim istiyoruz. Sorun makro düzeyde aslında budur.”şeklinde konuştu.

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yazıcı ise Tıp alanında etik konusunda yaşanan güncel sorunlara farklı bir bakış açısı getirdi. Tıpta yapılan  “Randomize Kontrollü Çalışmalar” ın kötüye kullanımından bahseden Yazıcı, “Tarihçiler sosyologlar bilim insanları ve biz hekimler, kendimizi kanıtlamak yolunda bilimsel yönteme önem vermiyoruz.” diyerek öz eleştiride bulundu. Hekim ve ilaç endüstrisi ilişkisine de değinen Yazıcı “Son zamanlarda, son beş -on yıldan beri, artık yemek yok, şarap yok, kongrede çanta bile vermiyorlar. Oyuncaklar, şemsiye, eldiven vb promosyonlar yok. Artık dengeli bir görüş sağlamak amacıyla konuşmalardan evvel sunumlar bile inceleniyor.”diye konuştu.

İki oturumda gerçekleşen panelin sonunda panelistlere, İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tayfun Akgül tarafından sertifika takdim edildi.

***

3. Bilim ve Mühendislik Etiği Paneli’nden notlar - KAAN ÖZTÜRK