Hikâyenin tüm detaylarını hatırlamıyorum ama bir derste Koray Çalışkan hocamız anlatmıştı. Öğrencinin biri bir gün makale teslim ediyor. Hoca okuyor, okuyor; içinden diyor ki, “Çocuk ne de güzel yazmış…” Ama makale bir yerlerden de tanıdık geliyor. Sonra hatırlıyor ki hocanın zamanında bir yere isimsiz gönderdiği makalelerden biri bu! Çocuktaki şansa bakın…
Artık akademide işler böyle şansa bırakılmıyor tabi. İntihal dedektörleri icat edildi. Sosyal bilimler okuyan öğrencilerin korkulu rüyası şimdi, “turnitin” ve benzeri internet siteleri. Bilinçli veya bilinçsiz yaptığınız intihali hiç acımadan fark ediyor. Geçen seneki öğrencinin ödevine mi kepçe salladın, dünyanın bir başka ucundan öğrencinin ödevini çok beğendin de fazla mı “kaçırdın”… Bir bir ortaya döküyor.
Son zamanlardaysa yeni bir piyasa peyda olmaya başladı: Makalenin konusunu söyle, makaleden almak istediğin harf notunu belirt, kaç tane referans istediğini ve ne zamana yetiştirilmesi gerektiğini bildir; makalen senin için uzman eller tarafından yazılsın! Yüksek not almak istediğinde, acil yetiştirilmesi gereken bir ödevin olduğunda ya da fazladan referans istediğinde, ödediğin ücret artıyor bu piyasada. Ödev, yalnızca senin için hazırlanıyor. Hazırlayan kişi de aldığı ücret karşılığında kendi adının zikredilmemesini kabul ediyor. Dolayısıyla intihal dedektörleri bu piyasada işe yaramıyor. Zaten ödevi kimin hazırladığını da bilmiyor siparişi veren. Fakat istediği kalifikasyonda ödevi alacağı garanti… Ödevi hazırlayan da ancak o şart dâhilinde parasını alabiliyor.
Kimisi bu işi internet siteleri üzerinden kurmuş. Kimisi ise üniversite yakınlarındaki fotokopi merkezlerinde açmış tezgahını. Duyduğum kadarıyla piyasada da epey para var. Başarılı olduğu duyulan makale yazarları için rekabet bile söz konusuymuş.
Böyle bir iş için piyasa tesis edilebilir mi? Talebin olması, arzı meşrulaştırır mı? Tabi ki hayır. Bir notlandırma söz konusu olduğu için ve günün sonunda aldığınız o not, transkriptiniz ve referans mektuplarınız aracılığıyla gelecek kariyerinizi de etkileyeceği için etik değil böyle bir alışveriş. Kişisel gelişim hususlarına girmiyorum bile. Richard Gunderman’a göre bu sorunun kökeninde, yükseköğrenime piyasa mantığının girmesi yatıyor.* Hakkı var.
Peki bu sorun nasıl çözülebilir? “Eğitim şart” deyip sadece “bilinçlendirme” odaklı rehberlik hizmeti ile ya da başarması çok zor bir denetim sistemi ile aşılabilecek bir durum değil bu. Farklı teşvik mekanizmaları tesis edilmeli. Tek bir ders için, hocanın büyük ihtimalle üstün körü okuyacağı bir makale için bu kadar emek vermeye gerek var mı diye soruyor öğrenciler. Nispeten de haklılar. Bu yüzden bu makaleleri prestijli yayınlarda yayınlayabilseler yahut bunları lisans düzeyinde kongrelerde sunmak durumunda kalsalar; kişiye özel makale piyasasının biraz önüne geçilebilir diye düşünüyorum.
Bir kişinin makale yazımı sürecinde yardım almasında, nereye bakması gerektiğini sormasında bir sorun yok. Gerekirse bunu para karşılığında da yapabilir, mühim olan günün sonunda ortaya çıkan ürünün kendi emeği olması. Bu açıdan bakıldığında, dürüst konuşmak gerekirse, bu tarz piyasaların doğmasında akademisyenlerin de kabahati var. Doğru düzgün ofis saati ayarlanmazsa, daha önce hiç makale yazmamış bir çocuk “denize düşsün yüzmeyi öğrenir” mantığıyla tek başına bırakılırsa olacağı da budur.
Yazının başlığında geçen domain alınmış, baktım. Bu yazıdaki iş için mi kullanacaklar acaba? Merak ettim doğrusu.
Artık akademide işler böyle şansa bırakılmıyor tabi. İntihal dedektörleri icat edildi. Sosyal bilimler okuyan öğrencilerin korkulu rüyası şimdi, “turnitin” ve benzeri internet siteleri. Bilinçli veya bilinçsiz yaptığınız intihali hiç acımadan fark ediyor. Geçen seneki öğrencinin ödevine mi kepçe salladın, dünyanın bir başka ucundan öğrencinin ödevini çok beğendin de fazla mı “kaçırdın”… Bir bir ortaya döküyor.
Son zamanlardaysa yeni bir piyasa peyda olmaya başladı: Makalenin konusunu söyle, makaleden almak istediğin harf notunu belirt, kaç tane referans istediğini ve ne zamana yetiştirilmesi gerektiğini bildir; makalen senin için uzman eller tarafından yazılsın! Yüksek not almak istediğinde, acil yetiştirilmesi gereken bir ödevin olduğunda ya da fazladan referans istediğinde, ödediğin ücret artıyor bu piyasada. Ödev, yalnızca senin için hazırlanıyor. Hazırlayan kişi de aldığı ücret karşılığında kendi adının zikredilmemesini kabul ediyor. Dolayısıyla intihal dedektörleri bu piyasada işe yaramıyor. Zaten ödevi kimin hazırladığını da bilmiyor siparişi veren. Fakat istediği kalifikasyonda ödevi alacağı garanti… Ödevi hazırlayan da ancak o şart dâhilinde parasını alabiliyor.
Kimisi bu işi internet siteleri üzerinden kurmuş. Kimisi ise üniversite yakınlarındaki fotokopi merkezlerinde açmış tezgahını. Duyduğum kadarıyla piyasada da epey para var. Başarılı olduğu duyulan makale yazarları için rekabet bile söz konusuymuş.
Böyle bir iş için piyasa tesis edilebilir mi? Talebin olması, arzı meşrulaştırır mı? Tabi ki hayır. Bir notlandırma söz konusu olduğu için ve günün sonunda aldığınız o not, transkriptiniz ve referans mektuplarınız aracılığıyla gelecek kariyerinizi de etkileyeceği için etik değil böyle bir alışveriş. Kişisel gelişim hususlarına girmiyorum bile. Richard Gunderman’a göre bu sorunun kökeninde, yükseköğrenime piyasa mantığının girmesi yatıyor.* Hakkı var.
Peki bu sorun nasıl çözülebilir? “Eğitim şart” deyip sadece “bilinçlendirme” odaklı rehberlik hizmeti ile ya da başarması çok zor bir denetim sistemi ile aşılabilecek bir durum değil bu. Farklı teşvik mekanizmaları tesis edilmeli. Tek bir ders için, hocanın büyük ihtimalle üstün körü okuyacağı bir makale için bu kadar emek vermeye gerek var mı diye soruyor öğrenciler. Nispeten de haklılar. Bu yüzden bu makaleleri prestijli yayınlarda yayınlayabilseler yahut bunları lisans düzeyinde kongrelerde sunmak durumunda kalsalar; kişiye özel makale piyasasının biraz önüne geçilebilir diye düşünüyorum.
Bir kişinin makale yazımı sürecinde yardım almasında, nereye bakması gerektiğini sormasında bir sorun yok. Gerekirse bunu para karşılığında da yapabilir, mühim olan günün sonunda ortaya çıkan ürünün kendi emeği olması. Bu açıdan bakıldığında, dürüst konuşmak gerekirse, bu tarz piyasaların doğmasında akademisyenlerin de kabahati var. Doğru düzgün ofis saati ayarlanmazsa, daha önce hiç makale yazmamış bir çocuk “denize düşsün yüzmeyi öğrenir” mantığıyla tek başına bırakılırsa olacağı da budur.
Yazının başlığında geçen domain alınmış, baktım. Bu yazıdaki iş için mi kullanacaklar acaba? Merak ettim doğrusu.
S.S. - Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler & Ekonomi
