!...

Olaydan bahsetmek istiyorum. Belki okudunuz. Haber WASET adlı bir Internet sitesinden bahsediyordu. “Hayli şık, içeriğiyle de göz dolduran bir site WASET: Uluslararası hakemli dergilerle bağlantılar, neredeyse her branşta düzenlenen uluslararası konferanslar... Ancak biraz araştırınca, sitenin makalenizi uluslararası dergilerde yayımlanmış gibi, sizi de katılmadığınız uluslararası konferanslara katılmış gibi gösterdiğini öğreniyorsunuz. Parayı bastıran da bunları CV’sine ekleyip doçent veya profesör oluyor.” Haber bu şekilde devam ediyordu. “Konuya ilk dikkat çeken NTV Bilim Dergisi’nden A. Murat Eren oldu. Kendisi de bir akademisyen olan Eren, sitenin kapsama alanına ilişkin ilginç bilgiler veriyor: “Türkiye’deki yayın sayısı ile o yayınlara yapılan atıf sayıları arasındaki oransızlıklar biliniyor, taşra üniversitelerinde akademisyenlerin ne tür yayınlarla kadro sahibi oldukları da. Bu site yaptığı çalışmaları çoğunlukla başka hiçbir yerde yayınlatamayacak olan akademisyenlerin, para karşılığında yayın sahibi olmalarını sağlıyor. Birkaç yüz Euro’yu bir araya koyan akademisyen bilimsel sürecin çetrefilli yollarına girmeden WASET’te yayınını yapıveriyor. Parayı basan, akademik hayatın merdivenlerini ikişer ikişer tırmanıyor. Yayınlanmış binlerce makale, düzenlenmiş onlarca konferans düşünüldüğünde epey kârlı bir iş olduğu aşikâr. Herkes kazanırken ne yazık ki kaybeden, bilim oluyor.” Bilimin Türkiye’de nasıl ve ne derece gerçekçi yapıldığına ne yazık ki tek örnekte bu değil.

Yine geçtiğimiz günlerde yayımlanan benzeri bir yazıda Yrd. Doç. Dr. Fatih GÜRSUL’un 21 Kasım tarihli Newsweek Türkiye dergisinde yer alan “Akademik Atıf Çeteleri” başlıklı makalesi. Bu makalede belirtildiği üzere Dr. Umut Al’a ait atıf performanslarının incelendiği bir çalışmada; “Essential Science Indicators” verilerine göre Türkiye 2009 yılında taranabilir indekslerde Avrupa Birliği ülkeleri arasında 116.296 yayınla en fazla yayın yapan ülkeler arasında. Ama yayınlara yapılan atıf sayısı dikkate alındığında Avrupa Birliği (AB)’nin 30 ülkesi arasında sadece Romanya’yı geride bırakabilmiş durumda. Dünyada tıp alanında yapılan yayınlara bakarsak durum daha çarpıcı bir boyutta. 2009 yılında tıp alanında taranabilir indekslerde yapılan yayınlarda Türkiye 106 ülke arasında 14. sırada, ancak atıf sıralamasına göre ise 102. sırada, yani sondan beşinci. Yazara göre bu durum yapılan yayınların bilimsel alana katkı sağlamaktan çok makalenin yazarına katkı sağlamasına bağlanabilir. Yine Dr. Al’ın 2008 tarihli “Türkiye’nin Bilimsel Yayın Politikası” isimli çalışması Türk çalışmalarının en çok Türk SSCI ve SCI dergilerinde yayınlandığını da ortaya koymuş ve şu sonuca ulaşmış “uluslararası yayın yaptığı düşünülen birçok akademisyen aslında kendi cemiyetlerinin kendi dergilerinde yayın yapıyor.” Bir bakıma bilimsellik dostlar alışverişte görsün hesabı kendi dünyaları içinde kalıyor. Artık bir gerçek var ki tartışılmaz, akademik yükseltme de nicelikten çok nitelik önem taşımalı. Her şey kadro için düsturu ile bilimsel dünya hiçbir yenilik getirmeyen yayınlardan uzaklaşarak gerçekten bilimsel yayınlara destek ve her şeyden önemlisi akademik yükseltme sağlanmalı. Yoksa sözde bilim dünyasının bu kısır döngüsü kırılamaz ve çok sayıda bilim değil “film adamına” sahip oluruz. Esen kalınız.

Aykut GÜNGÖR

Matematik bölümü öğretim üyelerinin son yıllarda büyük özveri göstererek akademik ve sosyal alanda birçok başarıya imza attıklarını anlatan Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr İsmail Naci Cangül, öğretim üyelerinin haberde adı geçen siteye hiçbir ödeme yapmadıklarını, doçent ve profesör olmak için bu sitede yayınlanan makalelerinin hiçbir önemi bulunmadığını vurguladı. Öğretim üyeleri ile ilgili yapılan haberin araştırılmadan, eksik ve yanlış bilgilerle yapıldığına değinen Cangül, sorumsuzca yayınlanan bu haber nedeni ile çalışma arkadaşlarının kamuoyu ve öğrencileri karşısında zor durumda kaldığını anlattı.

YASAL HAKLARIMIZ KULLANACAĞIZ...

Dekanlık olarak 5 öğretim üyesi hakkında hiçbir şekilde soruşturma açmayacaklarını ifade eden Cangül, Uludağ Üniversitesi'nin Hukuk Bürosu'nun konu ile ilgili çalışmaya başladığını asılsız haber ile ilgili tüm yasal haklarını kullanacaklarını söyledi. Waset.org isimli sitenin indeks dergisi olmadığını, bilimsel makalelerin ancak indeks dergilerde yayınlandığı zaman akademik çalışmalarda gösterilebildiğini anlatan Cangül, sözü geçen öğretim üyelerinin 2006-2010 yılları arasında SCI ve SCI EXPANDED dergilerinde toplam 24 yayını bulunduğunu söyledi. Hazırlanan bilimsel çalışmaların indeks olarak kabul edilen ve dünyanın en önemli bilimsel yayın yapan dergileri arasında yer alan SCI ve SCI EXPANDED yayınlandığını vurgulayan Cangül, doçent ya da profesör ünvanlarının sadece bilimsel makalelerle alınmadığını söyledi. Akademik ünvanlar için 5 kişilik bir jürinin olduğunu belirten Cangül, para ya da hayali makalelerle doçent ya da profesör olmanın Türkiye'de mümkün olmadığını kaydetti. Doç. Dr Ahmet Tekcan'ın bir yıl içerisinde 14 makale yayınladığı yönündeki haberin tamamen gerçek dışı olduğunu anlatan Cangül, “Haberi yapan kişi daha dikkatli şekilde siteyi inceleseydi 5 öğretim üyesinin son 4 yıl içerisinde toplan 22 makalesinin yayınlandığını görecektir. Üstelik matematik alanında bir yılda 14 makale iddia edildiği gibi imkansız değildir. Waset yayınladığı makaleleri ücretsiz yayınladığını bildirmesine rağmen basında makalelerin para ile yayınlatıldığı iddiaları tamamen iftiradır ve çirkindir. Öğretim üyelerimiz makalelerini yayınlatmak için hiçbir ücret ödememişlerdir” şeklinde konuştu.

TEKZİP

Sefa KAPLAN

Hayli şık, içeriğiyle de göz dolduran bir site WASET: Uluslararası hakemli dergilerle bağlantılar, neredeyse her branşta düzenlenen uluslararası konferanslar... Ancak biraz araştırınca, sitenin makalenizi uluslararası dergilerde yayımlanmış gibi, sizi de katılmadığınız uluslararası konferanslara katılmış gibi gösterdiğini öğreniyorsunuz. Parayı bastıran da bunları CV’sine ekleyip doçent veya profesör oluyor.
Yapılan şey basit aslında: Diyelim ki, doçentliğinize veya profesörlüğünüze sıra geldi. Kendiliğinden olacak hali yok ya, konferanslara katılmak ve uluslararası hakemli dergilerde makalelerinizin yayınlanması gerekli ki bunları CV’nize ekleyebilesiniz. Gerçi dünyada 25 bine yakın hakemli dergi var ama siz öyle zahmete girecek biri değilsiniz, ‘Şunun bir kolay yolu yok mu abi’ kültüründen de yeterince nasiplenmişsiniz.
http://waset.org adresinden yayın yapan ‘World Academy of Science, Engineering and Technology (WASET)’ işte böyle bir site. Siteye girdiğinizde, ciddi, şık bir sayfayla karşılaşıyorsunuz. Verilen bilgiler, sunulan programlar da yabana atılır gibi değil üstelik. Bu site, belli bir ücret karşılığında CV’nize, ‘uluslararası hakemli dergilerde yayınlanmış makaleler ve uluslararası konferanslar’ eklemenize imkân sağlıyor.

TÜBİTAK’I UĞRAŞTIRAN AİLE
Sitenin arkasında eski Fen Bilgisi öğretmeni Cemal Ardıl var, kendisine kızı Ebrû Ardıl ile oğlu Bora Ardıl yardımcı oluyor. Bu isimler hayli ilginç. 20 yıllık Fen Bilgisi öğretmeni Cemal Ardıl kendisini Dr/PhD olarak tanıttığı için TÜBİTAK Başkanı Prof. Nüket Yetiş, hakkında Etik Kurul’da soruşturma açtırdı. Arkasından TÜBİTAK ismini izinsiz kullandıkları için noterden protesto etti. Hatta sahte konferans, sahte dergi gibi sorunlar çözülene kadar Çanakkale 18 Mart Üniversitesi ve Bilgisayar Muhendisliği Bölümü’ne TUBİTAK desteğini kesti. Ama onlar faaliyetlerini sürdürüyorlar. Bilin bakalım WASET’te en çok kimin makalesi yayımlanmış? 46 makale ile ilk sırada Cemal Ardıl bulunuyor.
Ancak Ardıl Ailesi’ne ulaşamadık. Muhtemelen neyin peşinde olduğumuzu öğrendikleri için sitenin ‘contact us’ bölümünü hemen kapatıverdiler. Diğer ulaşma çabalarımız da boşa çıktı.
Konuya ilk dikkat çeken NTV Bilim Dergisi’nden A. Murat Eren oldu. Kendisi de bir akademisyen olan Eren, sitenin kapsama alanına ilişkin ilginç bilgiler veriyor: “Türkiye’deki yayın sayısı ile o yayınlara yapılan atıf sayıları arasındaki oransızlıklar biliniyor, taşra üniversitelerinde akademisyenlerin ne tür yayınlarla kadro sahibi oldukları da. Bu site yaptığı çalışmaları çoğunlukla başka hiçbir yerde yayınlatamayacak olan akademisyenlerin, para karşılığında yayın sahibi olmalarını sağlıyor. Birkaç yüz Euro’yu bir araya koyan akademisyen bilimsel sürecin çetrefilli yollarına girmeden WASET’te yayınını yapıveriyor. Parayı basan, akademik hayatın merdivenlerini ikişer ikişer tırmanıyor. Yayınlanmış binlerce makale, düzenlenmiş onlarca konferans düşünüldüğünde epey kârlı bir iş olduğu aşikâr. Herkes kazanırken ne yazık ki kaybeden, bilim oluyor.”
Yine Eren’in yazısından, WASET’e başvuranların büyük çoğunluğunun Bulgaristan, Hindistan, Pakistan, Fas, Mısır, İran, Gürcistan, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Sri Lanka, Malezya, Endonezya gibi ülkelerden olduğunu da öğreniyoruz. Türkiye üniversitelerinde görev yapan kimi akademisyenler de WASET’in müdavimleri arasında. Bu ülkelerin temel özelliği ise bilim, bilimsel düşünce ve bilim dünyasına katkı konusunda biraz müşkülpesent olmaları! “Söz gelişi” diyor A. Murat Eren, “WASET’in matematik alanındaki sözde dergilerinde bir yılda tam 14 makale yayınlamış olan bir akademisyen hâlâ Uludağ Üniversitesi’nde görev yapıyor.”
Eren’in sözünü ettiği Uludağ Üniversitesi’nde görev yapan akademisyen Prof. Ahmet Tekcan’ı bulduk. Kendisi bize WASET’in bu işlere bulaşmış bir site olduğunu öğrenir öğrenmez ilişkisini kestiğini söyledi: “WASET grubu dergilerinde 2007’den itibaren 14 makalem bulunmaktadır ve bunların büyük bir kısmı da bölümümüzdeki arkadaşlarımızla yaptığımız ortak çalışmalar. WASET ile ilgili haberleri duyduktan sonra da buraya makale gönderme işine son verdim. Sonuçta hiç kimse yaptığı bilimsel çalışmalara leke gelmesini istemez. Benim gördüğüm kadarıyla bu grupta yayını olan kişilerin büyük bir kısmı çıkan haberlerin farkında değil.”
Bir yılda, matematik gibi bir branşta 14 makale yayımlamanın biraz zor olup olmadığını sorduğumuzdaysa sağlam bir altyapıyla bunun mümkün olduğunu ifade etti. Ne var ki, dünyanın en ünlü matematikçileri arasında bile bir yılda 14 makale yayımlayan birine rastlayamadık...

ENFORMATİKA SAFHASI
WASET nispeten yeni bir site. Ondan önce yerinde Enformatika isimli bir başka site yer alıyordu. Ancak, Matematik Dünyası’nda ‘Konik yazar: Piref H. Ökkeş’ müstearıyla yazan İTÜ öğretim üyesi Prof. Tayfun Akgül, ‘Sahte konferansa sahte bildiri yolladım’ başlığıyla bir yazı yazdı. Piref Ökkeş, kendi branşında İstanbul’da uluslararası bir konferans toplanacağını, üstelik konferansa dünyanın önde gelen bütün bilim insanlarının katılacağını duymuştu. Listedeki anlı şanlı isimlerden birine e-mail gönderince o kişinin konferanstan haberdar bile olmadığını öğrendi. Böylece konferansın tamamen düzmece olduğu çıktı ortaya.
Ancak Piref Ökkeş bununla yetinmedi. Bir süre sonra tamamen uydurma bir başlık ve içerikle bir makale yazıp gönderdi siteye. Makale kabul edilip de sahte olduğu açıklanınca site deşifre oldu ve apar topar kapandı. Aslında sadece logosunu değiştirdi. Yeni logo ise kolayca tahmin edilebileceği gibi WASET. “Bu haberden sonra” diyor A. Murat Eren, “Muhtemelen WASET logosu da değişecektir.”
Bu araştırmayı yaparken YÖK Başkanı Prof. Yusuf Ziya Özcan’ı da defalarca arayıp sekreteri aracılığıyla sorularımızı göndermemize rağmen kendisinden hiçbir cevap alamadık.

TÜBA her şeyin jandarmalığını yapamaz
TÜBA BAŞKANI PROF. YÜCEL KANPOLAT
WASET isimli internet sitesinden haberdar değildim. Sizin uyarınızdan sonra araştırdım. Ama itiraf etmek zorundayım ki, ben bu şeyin jandarmalığını yapmaya niyetli değilim. TÜBA’nın (Türkiye Bilimler Akademisi) yapması da söz konusu değil. Bu yollara başvuran insanların bence bilimden yana bir iddiaları olmamalı. Toplum da bu insanları kınamıyor. “Yayın patlamasından bu işin ilgisi var mı” konusuna da bakacak kadar vaktim yok, bağışlayın.

WASET’TE EN ÇOK MAKALESİ YAYINLAYAN 10 KİŞİ
Cemal Ardıl (46)
Ahmet Tekcan (14)
Melih Turgut (14)
Atilla Akpınar (12)
Basri Çelik (12)
Osman Bizim (10)
Serkan Narlı (8)
Betül Gezer (8)
Ali Eryılmaz (7)
Emin Özyılmaz (6)